Zaginione ludy: Państwo Wielkomorawskie

Historia ludności określana mianem Słowian wymienia kilka przykładówpaństw słowiańskich. Na półwyspie Bałkańskim były to państwa karantańskie i bułgarskie, we wschodniej części kontynentu – Ruś Kijowska, a na zachodzie słowiańszczyzny – państwo wielkomorawskie.

Pierwsze wzmianki na temat państwa morawskiego i jego władców sięgają IX w. i pojawiają się na fali zmian politycznych w środkowej części Europy spowodowanych podbojem Chaganatu Awarskiego przez Franków.

W tym miejscu należy przytoczyć wydarzenia poprzedzające ów podbój i postać niejakiego Samona – kupca, który wsławił się podczas ogólnosłowiańskich powstań przeciw Awarom, co wyniosło go do tytułu władcy Słowian po zrzuceniu awarskiego jarzma. Istnieje hipoteza mówiąca o związku państwa Samona (623-660), które sprowadziło osadników na Morawy i sąsiednie tereny, a powstałym w IX w. państwem morawskim.

Samo powstanie państwa morawskiego i wewnętrzne przeobrażenia wśród plemion, które do niego doprowadziły pozostają dzisiaj zagadką. Prawdopodobnie nastąpiło to na przełomie wieków VIII i IX przed śmiercią Karola Wielkiego.

Państwo Słowian zachodnich występuje w historiografii pod kilkoma nazwami, w zależności od kronikarza, który na własny sposób chciał podkreślić jego znaczenie. Najczęściej są to „Wielkie Morawy” oraz „Rzesza Morawska”, co podkreśla federacyjny charakter organizacji.

Pierwszym znanym przedstawicielem dynastii był Mojmir. Jego panowanie przypadło na lata 820-846. Już na samym początku, bo w 822 roku przyjął on chrzest od państwa wschodnio-frankijskiego i zaszczepił chrześcijaństwo na Morawach.

Władca zdawał sobie sprawę o nieuchronności zmiany religii i dlatego dokonało się to w sposób łagodny bez zniszczenia dorobku kultury. Dzięki podbojom powiększył on terytorium swego państwa o księstwo „Pribiny” w kierunku Dunaju oraz na zachód do Kotliny Czeskiej. Wkrótce po jego śmierci państwo wschodnio-frankijskie z królem Ludwikiem na czele interweniowało na Morawach w 846 r. osadzając na tronie bratanka Mojmira – Rościsława.

Druga taka interwencja w 855 r. poskutkowała narzuceniem swojego zwierzchnictwa przez Franków. Zagrożenie ze strony Franków wydawało się znaczne, dlatego władcy Moraw oraz Bułgarii zaprosili do siebie z Bizancjum misję chrystianizacyjną. Było to posunięcie stricte polityczne, bowiem Morawy już od kilkudziesięciu lat pozostawały pod zwierzchnictwem arcybiskupstwa w Salzburgu, a chanowie bułgarscy także zdążyli przyjąć chrzest

Misją, która w 864 roku wyruszyła na tereny Wielkich Moraw przewodzili bracia Cyryl i Metody. Złotym okres państwa wielkomorawskiego przypadł podczas panowania Świętopełka I (871-894). Przyłączył on część terytorium dzisiejszej Słowacji i Węgier, a ponad to Czechy, Zakarpacie, Łużyce, Małopolskę i Śląsk. Osłabione walkami wewnętrznymi po śmierci Świętopełka, państwo wielkomorawskie (820-907) upadło pod naporem koczowniczych Węgrów przybywających przez północne Karpaty
 

Podsumowanie

 
Państwo Wielkomorawskie pod względem długowieczności okazało się słabe, wręcz efemeryczne. Trwało, bowiem niecałe cztery pokolenia. Jednak nie w długości istnienia tkwi jego ważkość. Było ono bezpośrednim, częściowym lub całkowitym antenatem państw młodszej Europy.

Przede wszystkim Czech, Polski, Węgier, a także w duchowym wymiarze z uwagi na działalność Cyryla i Metodego Bułgarii, Serbii, Macedonii oraz Rusi Kijowskiej. Właściwa dla krajów takich jak Czechy czy Polska tolerancja religijna, szanująca różne liturgicznie odmiany chrześcijaństwa miała tutaj swoje korzenie.
Z geopolitycznego punktu widzenia obszar zajmowany przez państwo wielkomorawskie stanowił i stanowi strategiczny punkt na kuli ziemskiej zwany Międzymorzem i dlatego powstanie na tym obszarze większej organizacji państwowej jest z góry narażone na zagrożenia ze strony wszystkich sąsiadów.