WOJNA TRZYNASTOLETNIA

Po wielkiej wojnie w państwie krzyżackim zaostrzyły się konflikty wewnętrzne.

koszt prowadzonych wojen, przewyższał wpływy co powodowało zwiększenie wszelakich obciążeń zwykłych mieszkańców państwa krzyżackiego. Miasta pomorskie cierpiały z powodu polityki celnej, a szlachta pruska z zazdrością patrzyła na wzrastające uprzywilejowanie szlachty polskiej.

W 1440 roku powstał Związek Pruski, stworzony przez szlachtę i miasta Pomorza i Prus.

Stanowił on zorganizowaną opozycję przeciwko Zakonowi. Spory Związku z Zakonem doprowadziły do rozwiązania zakonu przez cesarza i rzuciły klątwy przez papieża na jego członków.

Na skutek rozwiązania Związku zwanego Jaszczurzym, szlachta i miasta pruskie rozpoczęły powstanie zbrojne, które objęło zachodnią cześć państwa zakonnego. Jednocześnie do króla Kazimierza Jagiellończyka udała się delegacja Związku z prośbą o przyjęcie Prus i Pomorza pod zwierzchnictwo polskie.

6 marca 1454 roku król wydał przywilej inkorporacyjny, mocą którego Prusy i Pomorze wcielono do Polski. Jednocześnie król wypowiedział wojnę zakonowi.

W momencie rozpoczęcia wojny sytuacja Zakonu była ciężka, jednak mógł on się spodziewać pomocy ze strony Europy Zachodniej. rozpoczęła działania bez Litwy. Król zwołał pospolite ruszenie z ziem wielkopolskich w Cerkwicy. Pospolite ruszenie odniosło jednak klęskę w bitwie pod Chojnicami 18 Września 1454 roku. Jednocześnie powstańcy pruscy zostali rozbici pod Malborkiem.

Zbuntowane miasta pruskie wspierały finansowo stronę polską. Za te pieniądze król zorganizował armię zaciężną - złożoną głównie z piechoty czeskiej, wykupił od cudzoziemskiej załogi Malbork. Losy wojny na korzyść Polski zmieniły się po dwóch bitwach. W 1462 r. wojska polskie pod wodzą burgrabiego Piotra Dunina rozbiły wojska krzyżackie pod Świeciem, a w 1463 r. flota Gdańska i Elbląga pobiła na zalewie Wiślanym flotę krzyżacką, która próbowała blokowa Gdańsk.

Ostatni polski sukces to zdobycie Chojnic i przejęcie drogi lądowej, którą do krzyżaków szły posiłki z Europy Zachodniej.

Działania wojenne zakończyły się w październiku 1466 roku zawarciem drugiego pokoju toruńskiego.

Na mocy traktatu do Polski powróciło Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska  przyłączono Warmię, Malbork i Elbląg (tzw. Prusy Królewskie).Reszta ziem zakonnych ze stolicą w Królewcu ( Königsberg) stanowiła lenno Polski czasowo przekazane zakonowi we władanie.

Fakt roztoczenia zwierzchnictwa polskiego nad Zakonem miał ogromne znaczenie polityczne na skalę europejską.

Otworzył przed królestwem Polskim możliwości nieskrepowanego handlu przez Gdańsk, co przyczyniło się do rozwoju gospodarczego Polski. ten rozwój została w następnych latach roztrwoniony gdy polska zaangażowała się w liczne konflikty zbrojne. Wojna trzynastoletnia była ostatnim tak wielkim sukcesem w Polsce przedrozbiorowej.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Chojnicami 

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_%C5%9Awiecinem